สังคมไทยเราเรียกได้ว่าเป็นสังคมผู้สูงอายุเต็มตัว เพราะผู้คนนิยมมีลูกน้อยลง ทำให้ผู้สูงอายุมีจำนวนมากขึ้นเมื่อเทียบกับวัยอื่น ๆ ในแต่ละบ้านมักพบว่าผู้สูงอายุต้องอยู่บ้านคนเดียว หรืออยู่บ้านคอยเลี้ยงหลานเนื่องจากลูก ๆ อยู่ในวัยทำงาน ไม่มีเวลามาใส่ใจดูแลเพราะต้องทำงานหนัก
ด้วยเหตุนี้เองผู้ดูแลผู้สูงอายุจึงเริ่มมองหาตัวช่วยที่จะเข้ามาแบ่งเบาภาระ โดยผู้สูงอายุไม่ต้องอยู่คนเดียว พร้อมทั้งได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมจากผู้เชี่ยวชาญโดยตรง ส่งผลให้ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นและได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ
แต่ด้วยวัฒนธรรมและแนวคิดของไทยเรา มีความเชื่อเรื่องการกตัญญูต่อบุพการี จึงเป็นที่ถกเถียงกันว่าการนำพ่อแม่หรือญาติผู้ใหญ่ของเราไปไว้ที่ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุจะเป็นการทอดทิ้งหรือไม่ กลัวสังคมรอบข้างจะมองครอบครัวไม่ดี ว่าปล่อยปะละเลยไม่ดูแล โดยให้ท่านไปอยู่กับคนอื่น ท่านจะเหงาและโดดเดี่ยวเพราะไม่ได้อยู่กับลูกหลานหรือไม่
คุ้มค่ากว่าการให้ผู้สูงอายุอยู่บ้านคนเดียวไหมหากลูกหลานไปทำงาน จึงอยากมาชวนเปลี่ยนมุมมองที่มีต่อศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ เรามีคำตอบให้ว่าเหตุใดจึงควรพาท่านมาอยู่ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ ด้วยเป้าหมายที่ว่าอยากให้คนที่เรารักได้รับการดูแลอย่างดีที่สุดจวบจนวาระสุดท้ายของชีวิต
เมื่อคนเรามีอายุมากขึ้น ก็ต้องผ่านการเปลี่ยนแปลงมากมายทั้งทางร่างกายและจิตใจ แน่นอนว่าร่างกายเมื่อเข้าสู่วัยชรา ระบบต่าง ๆ ที่เคยแข็งแรงก็เสื่อมถอยลง สูญเสียความสามารถบางอย่างไป งานที่เคยทำได้คล่องแคล่วก็อาจจะทำได้ไม่เหมือนเดิม และเมื่อกิจกรรมที่เคยทำได้ลดลงก็ย่อมส่งผลต่อด้านจิตใจ ต้องเผชิญกับความรู้สึกที่คนรอบข้างอาจมองผู้สูงอายุเปลี่ยนไป ทั้งมองว่าไร้ค่า ไร้ความสามารถไม่เหมือนวัยหนุ่มสาว ร่างกายอ่อนแรงลงต้องการความช่วยเหลืออยู่ตลอด ความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจส่งผลกระทบต่อผู้สูงอายุในรูปแบบต่าง ๆ และทำให้พวกท่านไม่สามารถใช้ชีวิตได้อย่างอิสระ
ปัจจุบันมีแนวโน้มว่าผู้สูงอายุต้องเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้เพียงลำพัง เนื่องจากลูกหลานกำลังมีชีวิตของตัวเอง มีภาระหน้าที่ของตัวเอง ทำให้ผู้สูงอายุอาจขาดความรู้ความเข้าใจในการดูแลตนเองเมื่อสูงวัย
โดยศูนย์ดูแลผู้สูงอายุสามารถช่วยให้การสนับสนุนในระหว่างการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและจิตใจเหล่านี้ เพื่อให้แน่ใจว่าผู้สูงอายุจะได้รับการดูแลอย่างที่ดีสุดเท่าที่ผู้สูงอายุและญาติต้องการ
การอยู่คนเดียวอาจเป็นอันตรายและมีความเสี่ยงหลายประการสำหรับผู้สูงอายุ ตัวอย่างเช่น ท่านอาจเสี่ยงต่อการหกล้ม เกิดอุบัติเหตุ และมีปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ผู้สูงอายุและผู้ดูแลยังขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการป้องกันการพลัดตกหกล้ม
ผู้สูงอายุโดยส่วนใหญ่ขาดการออกกำลังกาย ขาดการบริหารกล้ามเนื้อเพื่อสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อขา เพราะผู้ดูแลหรือตัวผู้สูงอายุเองเข้าใจว่าคนแก่ควรอยู่นิ่ง ๆ ไม่ควรออกกำลังกาย ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้อง บางรายมีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน ทำให้เกิดการหกล้มในผู้สูงอายุบ่อยครั้งและเมื่อหกล้มก็จะนำมาสู่ปัญหาใหญ่ เช่น การติดเตียง ซึ่งจะยิ่งทำให้สุขภาพของผู้สูงอายุเสื่อมถอยลงไปอย่างรวดเร็ว และรวมไปถึงสิ่งแวดล้อมที่ไม่เหมาะสมภายในบ้าน สิ่งของที่วางไม่เป็นระเบียบ แสงสว่างที่ไม่เพียงพอ ไม่มีราวจับยึดหรือพื้นกันลื่นที่เหมาะกับผู้สูงอายุ
ซึ่งศูนย์ดูแลผู้สูงอายุสามารถให้การสนับสนุนและให้การดูแลที่จำเป็นเพื่อลดความเสี่ยงเหล่านี้ รับรองความปลอดภัยและความเป็นอยู่ที่ดีของผู้สูงอายุ
การให้การดูแลและการสนับสนุนที่เหมาะสมแก่ผู้สูงอายุสำคัญและจำเป็นอย่างมาก ดังนั้นการนำผู้สูงอายุไปที่ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุเป็นการตัดสินใจที่สำคัญและไม่ควรมองข้าม ทั้งยังต้องใส่ใจและคัดเลือกสถานดูแลผู้สูงวัยอย่างดีที่สุด
นอกจากนี้ ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุยังมีกิจกรรมและโปรแกรมต่าง ๆ มากมาย เช่น ออกกำลังกาย กิจกรรมสันทนาการ ซึ่งสามารถช่วยรักษาสภาพร่างกายและจิตใจได้เป็นอย่างดี
เนื่องจากศูนย์ดูแลผู้สูงอายุที่มีคุณภาพมีเจ้าหน้าที่คอยดูแลตลอด 24 ชั่วโมง ดังนั้นศูนย์ดูแลผู้สูงอายุจะมีความพร้อมในการจัดการเหตุฉุกเฉิน ไม่ต้องกังวลเลยว่าหากมีอะไรเกิดขึ้นกับผู้สูงอายุที่เกี่ยวกับสุขภาพ ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุจะสามารถให้การดูแลเบื้องต้นโดยทีมสหวิชาชีพ อันได้แก่ แพทย์ พยาบาล นักกายภาพบำบัด เจ้าหน้าที่ และประสานงานกับทางโรงพยาบาลเพื่อดูแลต่อไป
อย่างไรก็ตาม ยังมีข้อที่ต้องพิจารณาบ้าง ตัวอย่างเช่น ผู้สูงอายุอาจต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมและวิถีชีวิตใหม่ เพราะบางคนอาจมีปัญหาในการปรับตัว นอกจากนี้ ค่าใช้จ่ายในการเข้าพักในศูนย์ดูแลผู้สูงอายุอาจมีราคาสูง ซึ่งอาจเป็นข้อกังวลสำหรับบางครอบครัว ดังนั้นจึงควรพิจารณาอย่างถี่ถ้วนถึงคุณภาพที่เหมาะสมกับค่าใช้จ่ายของศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ
สรุปแล้ว ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุมีบทบาทสำคัญในการให้ความช่วยเหลือและดูแลผู้สูงอายุอย่างเหมาะสมตามมาตรฐานที่ควรจะเป็น พร้อมทั้งสิ่งอำนวยความสะดวกแก่ผู้สูงอายุ มีสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย ให้บริการดูแลและช่วยเหลืออย่างมืออาชีพ มีสังคมขนาดเล็กที่ให้การสนับสนุนทางจิตใจแก่ผู้สูงอายุ และกิจกรรมต่าง ๆ มากมาย จึงปฏิเสธไม่ได้ว่า ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุเป็นแหล่งสนับสนุนคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่สำหรับผู้สูงอายุในวาระสุดท้ายของชีวิต
เขียนโดย : นักกิจกรรมบำบัด ก.บ.1096
กบ.กอข้าว เพิ่มตระกูล
เอกสารอ้างอิง
Asadzadeh, M., Maher, A., Jafari, M., Mohammadzadeh, K. A., & Hosseini, S. M. (2022). A review study of the providing elderly care services in different countries. Journal of family medicine and primary care, 11(2), 458–465. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_1277_21
ดิษฐ พลใจซื่อ. (2023). การพัฒนารูปแบบการป้องกันการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย สุขภาพในชุมชน. วารสารสำนักงานสาธารณสุข จังหวัดขอนแก่น, 4(2), 255-255.
สัดส่วนประชากรประเทศไทยตามช่วงวัย https://www.populationpyramid.net/thailand/2020/